2025

• Lagere rijksbijdrage aan gemeenten kan leiden tot forse stijging 10-09-2025

  De belangrijkste inkomstenbron voor gemeenten is de algemene uitkeringAlgemene uitkering De belangrijkste uitkering uit het gemeentefonds of het provinciefonds. Het geld is vrij besteedbaar. De verdeling houdt rekening met kostenverschillen en verschillen in inkomsten bij gemeenten of provincies. uit het gemeentefondsGemeentefonds Set van rijksuitkeringen aan gemeenten. Gemeenten bepalen zelf waarvoor zij het geld gebruiken. die zij van het Rijk ontvangen. Door rijksbeleid daalt echter de omvang van het gemeentefonds in 2026 en 2028, wat een tekort op veel gemeentelijke begrotingen veroorzaakt. Gemeenten moeten een structureel sluitende begroting vaststellen en het ontstane tekort opvangen. Dat kan door belastingen sterker te verhogen. Voor de meeste gemeenten is de onroerendzaakbelasting (ozbozb De ozb staat voor onroerendezaakbelastingen. Er zijn drie tarieven: één op het bezit van een woning, één op het bezit van een ander soort pand (niet-woningen) en één op het gebruik van een niet-woning. De belasting bedraagt een percentage van de waarde van de woning of niet-woning (de woz-waarde).) de enige belastingBelasting Een verplichte betaling aan een overheid waar geen directe (individuele) tegenprestatie tegenover staat. met een noemenswaardige opbrengst. In een kort artikel dat vandaag verschijnt in ESB laten we zien dat de ozb gemiddeld 14,1 procent omhoog moet om de lasten met één procent te kunnen laten stijgen of om een tekort van één procent te dekken.

• Hogere verkiezingsopkomst is niet altijd beter 10-06-2025

  Hoe hoger de opkomst bij verkiezingen, hoe beter, wordt vaak gedacht. Maar een hogere opkomst onder groepen die toch al vaak gaan stemmen kan de representativiteit van de uitkomst juist verlagen. Harm Rienks, Maarten Allers en Richard Jong A Pin ontwikkelden een driestapsmethode om de relatie tussen opkomst en representativiteit te analyseren. Ze passen die toe op het referendum over de over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) in 2018. Dit referendum werd op hetzelfde moment gehouden als de gemeenteraadsverkiezingen. Niet alle kiezers konden op dat moment echter een nieuwe gemeenteraad kiezen. In gemeenten die in 2018 uit een herindeling waren ontstaan waren al eerder verkiezingen gehouden. Kiezers in deze gemeenten moesten speciaal voor het referendum naar het stembureau. Kiezers in andere gemeenten gingen toch al naar de stembus om te stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Het percentage voor (of tegen) werd daardoor beïnvloed, maar niet zoveel dat er een andere optie won.

  U kunt het artikel op deze plek lezen.

• Huishouden betaalt in 2025 gemiddeld 1.772 euro aan gemeente, provincie en waterschap 26-03-2025

  In 2025 betaalt een huishouden met een koopwoning gemiddeld 1.772 euro, 6,1 procent (102 euro) meer dan vorig jaar. Hiervan gaat 1.052 euro naar de gemeente, 205 euro naar de provincie en 513 euro naar het waterschapWaterschap Waterschappen vormen een aparte overheidslaag en zijn verantwoordelijk voor het watersysteem, de waterzuivering en in enkele gevallen voor het onderhoud van wegen.. In Tilburg betalen inwoners met 1.383 euro het minst, in Bloemendaal zijn zij het duurst uit (2.970 euro).

  Een huishouden met een huurhuis betaalt in 2025 gemiddeld 1.051 euro, 5,1 procent (51 euro) meer dan in 2024. Huishoudens in een huurhuis betalen minder omdat zij geen onroerendezaakbelastingozb De ozb staat voor onroerendezaakbelastingen. Er zijn drie tarieven: één op het bezit van een woning, één op het bezit van een ander soort pand (niet-woningen) en één op het gebruik van een niet-woning. De belasting bedraagt een percentage van de waarde van de woning of niet-woning (de woz-waarde). betalen en in een deel van de gemeenten geen rioolheffingRioolheffing De rioolheffing is een gemeentelijke bestemmingsheffing waarvan de opbrengst wordt gebruikt om werkzaamheden in het gemeentelijke waterbeheer te bekostigen. De grootste watertaak voor gemeenten is het rioolbeheer. De rioolheffing kan van de eigenaar en/of van de gebruiker van een pand worden geheven. In de meeste gevallen is de rioolheffing een vast bedrag. In sommige gevallen is de rioolheffing afhankelijk van de waarde van de woning of van het waterverbruik.. Ook betalen zij minde heffingenHeffing Belasting of bestemmingsheffing. aan het waterschap (geen heffing gebouwdHeffing gebouwd Eigenaren van gebouwen betalen de heffing gebouwd aan het waterschap. Dit zijn naast woningbezitters ook eigenaren van bijvoorbeeld bedrijfspanden. Het tarief is, net als de ozb van gemeenten, een percentage van de woz-waarde.). Deze huishoudens zijn het meest kwijt Wassenaar, namelijk 1.471 euro. In Nijmegen zijn de decentrale lasten met 620 euro het laagst.

  Dit blijkt uit de Atlas van de lokale lasten 2025 die vandaag verschijnt. De Atlas laat de ontwikkeling zien van gemeentelijke, provinciale en waterschapsbelastingen en is geheel interactief online in te zien. Een pdf van de atlas vindt u hier.

  Voor vragen kunt u contact opnemen met Corine Hoeben, 050-3633766 of mailen naar coelo@rug.nl.

• Onderzoek ontwerpprincipes bekostiging publieke diensten 28-02-2025

  Waterbeheerders (waterschappenWaterschap Waterschappen vormen een aparte overheidslaag en zijn verantwoordelijk voor het watersysteem, de waterzuivering en in enkele gevallen voor het onderhoud van wegen., gemeenten, provincies en Rijk) staan door klimaatverandering voor aanzienlijke opgaven. Het is duidelijk dat die opgaven geld zullen kosten. Maar hoe ziet een goed bekostigingssysteem eruit?

  Voor een effectieve en doelmatige aanpak van opgaven moet de bekostiging ervan aan enkele voorwaarden voldoen. Allereerst is het van belang dat voor elke opgave voldoende middelen beschikbaar komen, niet alleen in zijn totaliteit maar ook op het niveau van alle organisaties die de bijbehorende taken uitvoeren. Verder is het van belang dat alle betrokken partijen de juiste financiële prikkels ervaren.

  COELO heeft onderzocht wat de ontwerpprincipes zijn en heeft hier een afwegingskader uit afgeleid. Dit afwegingskader is een lijst met te maken keuzes en per keuze de relevante overwegingen. Door alle keuzes systematisch af te lopen kan op een weloverwogen en transparante manier uiteindelijk worden besloten welke bekostigingswijze de voorkeur heeft.

  Het afwegingskader kan worden gebruikt om na te gaan wat een geschikte bekostigingsmethode is voor een publieke dienst. In het rapport wordt het afwegingskader toegepast op de bekostiging van het beheer van grondwater en oppervlaktewater en wordt de uitkomst vergeleken met de bestaande manier van bekostigen.

  U vindt het onderzoeksrapport hier.